De Nederlandse Leeuw: een politiek café voor de ontheemde kiezer

‘Nationale brainstorm’ De Nederlandse Leeuw was soms rommelig en op organisatorisch vlak is er nog volop ruimte voor ontwikkeling. Maar dat 2000 bezoekers bereid zijn om op vrijdagavond naar een zaaltje in Rijswijk te komen om na te denken over de toekomst van ons land, is een bemoedigende gedachte.

Het is even zoeken naar de Broodfabriek bij het verlaten van de tramhalte in Rijswijk. Samen met een groepje jongeren dat ook vanuit Den Haag Centraal is gekomen, speur ik naar deze locatie waar vanavond De Nederlandse Leeuw plaatsvindt. Een jongen van rond de twintig met uitheems accent vraagt of ik soms naar Jordan Peterson ga. Het antwoord is ja. ‘Mooi’, knikt hij glimlachend.

Na wat gepruts met Google Maps gok ik dat de locatie rechtdoor is en neem ik de kids mee op sleeptouw. De Canadese hoogleraar psychologie Peterson is voor hen de grote attractie van deze debatavond. Hij is in korte tijd uitgegroeid tot een moraalfilosoof die met zijn oproepen tot individuele verantwoordelijkheid en waarheidsvinding een hele generatie lijkt te inspireren.

Driedubbele beveiliging

“Normaal gesproken ben ik nooit zo actief na een werkdag, maar hiervoor wilde ik graag naar Rijswijk komen”, bekent een van de jongens die naast me in de rij staat voor de ingang.  Een Britse kerel had Peterson net gemist op diens vorige stop in Engeland, hij is hem achterna gevlogen naar Nederland.

Na de tascontrole, het tonen van de toegangskaart met identiteitsbewijs en een gang door de metaaldetector doemt de garderobe op. Tassen mee naar binnen nemen is niet toegestaan, dus die laat ik achter. Veiligheid voor alles in het Nederland van de 21ste eeuw.

Politiek-incorrecte oplossingen

De Nederlandse Leeuw is een initiatief van Rutger van der Noort. Hij heeft in Amerika gewerkt voor FrieslandCampina en werd daar geïnspireerd door townhall-achtige burgerbijeenkomsten. De organisatie wil de ‘progressief-liberale denkcultuur doorbreken’ door het voeren van een debat waar ruimte is voor politiek-incorrecte oplossingen. Op de website staat het als volgt:

De dominante ideologische idee die de verschillende maatschappelijke lichamen doordrenkt kent te weinig oplossend vermogen om de grote thema’s van de laatste decennia het hoofd te bieden. Dit wordt versterkt door een conformistische – ons kent ons – bestuurscultuur, hetgeen sterk dempend werkt op het probleemstellend en -oplossend vermogen in Nederland; alternatieve meningsvorming en benoemen van ongemakkelijke feiten leidt snel tot excommunicatie.

De gevestigde media wisten van tevoren niet wat ze met dit evenement aan moesten. Veel journalisten hadden voor zichzelf vastgesteld dat het niets anders kon zijn dan een bijeenkomst van racisten, fascisten en nazi’s. Het hoofdonderwerp ‘immigratie’ is misschien verdacht als het niet keurig langs de kanalen loopt die door de gevestigde orde is verordonneerd?

Geen rij voor de dames-wc

Bij aanvang deelt de organisatie de resultaten van een enquête onder bezoekers. Er is veel aanhang van VVD, PVV en Forum voor Democratie, maar opvallend is dat Groenlinksers een niet-onaanzienlijke minderheid vormen. Verder zijn alle andere politieke gezindten vertegenwoordigd in het publiek, alleen zijn dat allemaal hele smalle puntjes in het taartdiagram.

Meer dan 80 procent van de bezoekers is man, presentatrice Esther van Fenema grapt dat ze voor de eerste keer niet in de rij hoeft te staan bij de wc. De grootste leeftijdsgroep bestaat uit twintigers. Ik vermoed dat dit komt door keynote-spreker Jordan Peterson, die met name jonge mannen aanspreekt. De jongste deelnemer is 13, de oudste 86.

Politieke partijen afwezig

Politici hebben het massaal laten afweten. Dat linkse partijen ontbreken is jammer, maar te verwachten. Het überhaupt bespreekbaar maken van immigratie geldt immers als ‘rechts’. Maar dat CDA en VVD niet thuis geven is gewoon treurig: wát een gemiste kans om buiten verkiezingstijd met je (ontheemde) achterban te spreken.

Wel aanwezig zijn Joost Eerdmans en Tanya Hoogwerf van Leefbaar Rotterdam, Machiel de Graaf van de PVV en SGP-senator Diederik van Dijk. Ybeltje Berckmoes, de ex-VVD’er die vorig jaar letterlijk een boekje open deed over haar voormalige partij, is één van de sprekers tijdens de deelsessies. Cemil Yilmaz van moslimpartij NIDA waagt zich in het hol van de leeuw.

Extreem-rechts frame

De Volkskrant nam voorafgaand de moeite om hoofdspreker Jordan Peterson te interviewen, om hem in een artikel achter de betaalmuur te framen als ‘held van de alt-right‘ en daarmee als een mascotte voor extreem-rechts. Media als NOS schreven het braaf over.

De hashtag #NedLeeuw wordt gekaapt door twitteraars die kattenplaatjes delen. Het is nogal flauw, voorspelbaar en fantasieloos, die reacties vanuit de mainstream media en de linkse twittersphere. Overigens kreeg de organisatie het verwijt dat ze niet genoeg moeite had gedaan om ook progressieve partijen en sprekers uit te nodigen. Die wilden niet, was het weerwoord.

Nationale symbolen

Via Twitter en andere online kanalen klinkt hoon en minachting omdat er een Nederlandse vlag hangt, dat naam en logo van het evenement ‘wel heel nationalistisch’ zijn en voorafgaand het volkslied wordt gezongen. Het zegt veel over het progressieve volksdeel, voor wie nationale symbolen blijkbaar ordinaire uitingen zijn van racisme en uitsluiting.

Overigens is merkbaar dat het publiek -felle nationalisten volgens de media- zich wat opgelaten voelt om met het volkslied te beginnen. Gebeurt meestal bij wedstrijden van Oranje en de Dodenherdenking, buiten die context is het wat onwennig.

Kunstmatige baarmoeders

Trendwatcher Adjiedj Bakas doet de aftrap en realiseert zich hardop dat hij het voorprogramma is van Peterson. Zijn voorspellingen: we gaan een tweede industriële revolutie tegemoet, een ‘oorlogseconomie’ die veel zaken op z’n kop zet, maar ook ongekende innovatie biedt. Kunstmatige baarmoeders om het geboortepeil op te krikken, gezichtssoftware die terroristen herkent om ze meteen neer te kunnen schieten en de proliferatie van grensmuren.

Bakas maakt niet duidelijk of hij deze ontwikkelingen toejuicht. Ik lees na afloop dat linkse bloggers het wel zo interpreteren, ik vind zijn verhaal te onsamenhangend om daar zeker van te zijn.

De trendwatcher blijft erg aan de oppervlakte (‘Dit gaat allemáál gebeuren’) maar neemt toch ruim de tijd, met de haperende techniek aan het begin als excuus om langer door te gaan. Hoofdact Jordan Peterson moet daardoor zijn presentatie inkorten. Organisator Rutger van der Noort steekt tien vingers omhoog (“nog tien minuten”) terwijl de Canadees naar mijn idee dan pas een kwartier bezig is.

Staande ovatie

Het is bijzonder om Peterson eens in het echt te zien na de tientallen uren colleges, keynotes, interviews en lezingen die ik van hem heb gezien en beluisterd. Het komt vast niet vaak voor dat een 55-jarige psychologieprofessor een staande ovatie krijgt, maar hier gebeurt het. Bij aanvang én afscheid.

Het praatje zelf vind ik niet een van zijn sterkste, maar er is dan ook immens veel vergelijkingsmateriaal. Wat me treft, is dat nationale ’trots’ volgens Peterson in ons geval eigenlijk een vorm van dankbaarheid moet zijn:

“Ik kom graag in Europa, en in Nederland. Het is bijna onvoorstelbaar dat hier alles gewoon werkt. Dat het veilig is, dat je niet voor je leven hoeft te vrezen. Er zijn zoveel landen in de wereld waar alles constant uit elkaar valt en die worden geregeerd door despotische ’thugs’. Het is een wonder wat jullie hier hebben. Daar mag je best dankbaar voor zijn.”

Een systeem om te behouden

Peterson besluit met de opmerking dat je van nieuwkomers mag verwachten dat ze het culturele spel meespelen dat geleid heeft tot onze welvaart. Niet omdat wij onszelf beter vinden, maar omdat het systeem werkt en waard is om te behouden. “Be the sort of people that can generate the proper solutions and then perhaps the solutions will arrive of their own accord.” Daar moeten we het mee doen.

Na de speech zwelt een massa jongeren aan rond de Canadees, die allemaal met hem op de foto willen, zijn hand schudden en/of zijn nieuwste boek laten signeren. De groep wordt zo groot, dat organisator Van der Noort deze twee keer naar een andere plek in de zaal dirigeert omdat het de rest van het programma hindert. De zaal is ineens een stuk leger.

Trillende handen

“I’m being moved”, excuseert Peterson zich, de fans volgen op de voet. Met trillende handen reiken ze hem een boek of stuk papier aan om te signeren. Sommigen doen het voor de bragging rights, anderen grijpen de hand van Peterson en delen geëmotioneerd hoe ze hun leven op de rails hebben gekregen door het volgen van zijn colleges.

Na de keynote volgt een serie debatsessies over immigratie, de Nederlandse identiteit, de invloed van de islam, de rol van Nederland in de wereld en het verruwde debat. Deze vinden gelijktijdig plaats in de zaal, die in deelgroepen is verdeeld. Dat geeft een rommelige indruk. Deelnemers blijven heen en weer lopen en het geluid van andere sessies is constant hoorbaar. Voordeel is de toegankelijkheid, hier geen gesloten kamers of achterafzaaltjes.

Te laat door een bakje frites

Via de app Sli.Do kunnen deelnemers vragen stellen die op een beamer worden weergegeven. Deelnemers liken elkaars vragen en oplossingen of becommentariëren deze. Ik ben aanwezig bij de sessie over immigratie en demografie. De sprekers zijn wat lang van stof en de moderator vind het nodig zijn eigen mening te geven als reactie op vragenstellers uit de zaal. Die hebben de microfoon niet meer en kunnen dus geen antwoord geven.

Deelnemers mogen gewoon naar een ander groepje lopen of wat te eten halen in de foyer. De catering verloopt helaas uiterst langzaam dus wanneer ik na de eerste sessie een bakje friet ga scoren, ben ik pas terug in de zaal op het moment dat de resultaten worden gedeeld.

Tamme oplossingen

De presentators tonen de oplossingen die zijn aangedragen op de schermen. Voormalig minister van integratie Rita Verdonk en jurist Afshin Ellian becommentariëren deze op hun politieke en juridische haalbaarheid. ‘Mijn’ deelgroepje pleit voor bevolkingsgroei (onder autochtonen, neem ik aan) en een beperkt immigratiebeleid om eerst de huidige problemen op te lossen. Beetje tam, eigenlijk.

In het slotdebat, dat geen debat is maar een zeepkistsessie, delen Joost Eerdmans van Leefbaar Rotterdam, SGP’er Diederik van Dijk, Cemil Yilmaz van NIDA en PVV-kamerlid Machiel de Graaf hun visie. Het is die laatste die ik als enige deze avond het r-woord hoor gebruiken. De huidige immigratie- en integratiecrisis is alleen op te lossen door remigratie, ofwel terugsturen van allochtonen, zegt hij. Of daar ook in Nederland geboren kinderen van immigranten bij horen, vertelt hij niet. Dat lijkt mij namelijk het moeilijkst te realiseren, zowel op praktisch als moreel vlak.

Een plekje veroveren

Je zou verwachten van zo’n zaal vol ‘extreem-rechtse’ types dat ze dit voorstel met een daverende ovatie belonen, maar het blijft bij een beleefdheidsapplausje. De handen gaan vooral op elkaar voor Cemil Yilmaz van de moslimpartij. Hij is in het uittenue van het Nederlands elftal gekomen om zijn verhaal kracht bij te zetten hoe hij zijn plekje in onze samenleving heeft moeten veroveren.

Hij blijft nogal hangen in anderen de schuld geven en de slachtofferkaart trekken, maar moedig is hij wel. Zou het een PVV’er ook zo vergaan op een linkse manifestatie of een avond in de moskee?

Democratie naar de mensen brengen

Ik hoor hoogopgeleiden in mijn leef- en werkomgeving weleens vraagtekens zetten bij de wenselijkheid van democratische processen. ‘Sommige mensen zouden gewoon geen stemrecht moeten hebben’, hoor je dan. Ze bedoelen vast en zeker niet zichzelf. In een tijdperk dat nota bene referendumpartij D66 het raadgevend referendum de nek omdraait, is De Nederlandse Leeuw wat mij betreft een poging de democratie weer naar de mensen te brengen. Daarvoor verdienen de organisatoren een pluim.

Hier waren gewone mensen en politici met elkaar in gesprek die door de mainstream pers al bij voorbaat worden afgeserveerd. Het was op zijn minst verfrissend hen te horen spreken zonder dat een NPO-journalist hen met nauw verholen minachting afkapt. Als dit evenement ‘extreem-rechts’ was, dan kunt u rustig slapen: hier waren de meest beleefde, burgerlijke en polderende nazi’s van Europa bijeen.

UPDATE: De organisatie heeft de aangedragen oplossingen samengevat, ze zijn hier te vinden.