Limburgse dorp Schinveld blij met actievoerders
Dit is een licht aangepaste versie van een artikel dat ik heb geschreven tijdens mijn stage bij NRC/Handelsblad. Het verscheen op 10 oktober 2005. Het origineel vind je hier.
Op het plein voor de kerk in het Zuid-Limburgse Schinveld staan tien activisten van milieuorganisatie GroenFront. Ze gaan deze zondag voor de derde keer actie voeren in de bossen vlakbij het dorp.
De reden is dat het ministerie van Defensie, eigenaar van de bossen, op verzoek van de NAVO zes hectare bos van natuurgebied In ’t Roet wil kappen. AWACS-radarvliegtuigen kunnen dan makkelijker landen op het nabijgelegen militaire vliegveld Geilenkirchen in Duitsland. Vorige week deden GroenFront-leden klimoefeningen, vandaag bouwen ze een boomhut.
De gemeente Onderbanken, waaronder het dorp Schinveld valt, heeft de actievoerders een brief gestuurd. Daar staat in dat boomhutten bouwen niet is toegestaan. De GroenFront-leden lachen erom. “Deze reactie is waarschijnlijk een formaliteit, bedoeld om aan de landelijke overheid te laten zien dat ze nog onderhandelpartners zijn”, zegt hun woordvoerder Peter Polder.
Want zo erg vindt Onderbanken het niet dat de activisten het bos ingaan. Sterker nog, een paar weken geleden zei de gemeente nog dat ze politie zou inzetten zodra Defensie bomen gaat kappen. De gemeente wil helemaal niet dat het bos verdwijnt.
Ad Diederen uit Brunssum roept de GroenFronters vanaf de overkant van de straat toe: “Doe je best hè, want ik baal d’r zo van.” De bossen rond Schinveld zijn een favoriete plek voor hem om te hardlopen.
Nagel aan doodskist
Veel omwonenden reageren enthousiast op de actievoerders. Vliegveld Geilenkirchen, op een steenworp afstand, is voor velen een nagel aan hun doodskist. Op sommige dagen razen de vliegtuigen – stokoude Boeings 707 van 90 ton – met bulderende motoren over hun hoofden.
“Je kunt bij wijze van spreken met een katapult de raampjes kapotschieten”, vertelt inwoner Jos Vonken (57). Volgens andere bewoners is er op ‘slechte dagen’ veertig keer per dag overlast. Uit metingen die vorig jaar in opdracht van de provincie werden gedaan, bleek de norm voor geluidsoverlast tot vijftig decibel overschreden te worden. En nu zou een groot deel van de geliefde bossen ook nog verdwijnen. Jos Vonken: “Waanzin”.
Vlakbij de vliegbasis is goed te zien waarom de NAVO het bos weg wil hebben. De eerste rij lampen die het begin van de landingsbaan markeren, schijnen ’s nachts recht de bomen in. Piloten zien de lichten pas als ze er al bijna overheen zijn gevlogen. Voorstellen om de landingsbaan te verleggen, stuitten echter op onwil bij de NAVO.
De gemeente nam in juli het besluit om acht bomen te kappen. Maar minister Dekker (VROM) gaf Defensie in september ontheffing om de geplande kap van duizenden bomen door te zetten en nog eens 14 hectare met bomen van hun top te ontdoen. Er liggen nu twee tegenstrijdige besluiten: een van de gemeente en een van het rijk.
‘Not in my backyard’
Minister Dekker heeft daarom de de NIMBY-maatregel (not in my backyard) van stal gehaald, waarmee ze rebellerende lagere overheden kan passeren. De gemeente Onderbanken heeft de Raad van State gevraagd uitspraak te doen in de zaak. Tot die tijd mag er niet worden gekapt.
De actie van GroenFront verloopt rustig. Op zo’n honderd meter van de vliegbasis, net over de grens met Duitsland, zetten de activisten een tent op. Daarin maken ze soep voor de liefhebbers. Om half twee trekken ze de bossen in, gevolgd door een tiental buurtbewoners en pers. Ze kiezen een oude beuk uit – net in Nederland – om hun boomhut op te hijsen.
Twee Nederlandse agenten komen langs, een van de marechaussee en een van de politie. “Wij grijpen niet in”, zeggen ze nadat ze telefoonnummers met de activisten hebben uitgewisseld. Na twintig minuten vertrekken ze weer.
Ballonnen tegen vliegtuigen
Ton Laeven, secretaris van de lokale steungroep ‘Stop AWACS-overlast’, is blij met de activisten. Hij herinnert zich dat 25 jaar geleden, toen de NAVO-basis net in gebruik was, omwonenden uit protest ballonnen met zilverpapier oplieten – om de radar te storen. “Verder zijn de mensen hier in Schinveld geen actievoerders.”
Aan de andere kant van het hek, op vliegbasis Geilenkirchen, patrouilleert een auto, een helikopter van de Duitse politie circelt een paar minuten boven het soeptentje en draait weer weg.
“Als ze werkelijk gaan kappen, dan wordt het menens”, bezweert Peter Polder van GroenFront.
Naschrift: een tijdje later werden de bomen toch gekapt, bij de ontruiming van het bos werden 100 activisten gearresteerd. De Raad van State (RvS) oordeelde later dat de NIMBY-maatregel ongegrond was. Het hele gebeuren blijft tot op de dag van vandaag een hoofdpijndossier.
