Eerste boek over Nederlandse gamegeschiedenis mocht best dikker zijn
Gamegeschiedenis van Nederland 1978-2018 door Tom Lenting brengt de ontwikkeling van de Nederlandse gamesindustrie in kaart. Het was hoog tijd voor een dergelijke publicatie, al was het maar omdat details anders in de mist der tijd verloren dreigen te gaan. Wat mij betreft had het alleen nog veel dikker mogen zijn.
Videogames bestaan een goeie halve eeuw, dan mag je inmiddels over geschiedenis spreken. Die geschiedenis is opgetekend in Engelstalige boeken als Game Over, Console Wars, Replay, Masters of Doom en Power-Up. Ondanks de nogal gaapachtige titels bieden dergelijke boeken een prima algemene introductie tot de historie van het medium.
Focus op de knaken
Steevaste ingrediënten zijn de eerste speelhallen en thuiscomputers, de crash van de (Amerikaanse) consumentenmarkt in 1983 en voormalig speelkaartenfabrikant Nintendo die de markt eigenhandig uit het slop trekt. En die vervolgens de strijd om de woon- en slaapkamer aangaat met concurrent SEGA. De controverses over het rondvliegende bloed in Mortal Kombat en DOOM ontbreken evenmin.
De meeste van deze geschiedenissen gaan bijna alleen over de situatie in Japan en de VS. Natuurlijk een belangrijk deel van het verhaal (daar werden tenslotte de knaken verdiend), maar verre van compleet.
Europa blijft helaas vaak buiten beeld, terwijl met name in Engeland en Frankrijk genoeg gebeurde om een plekje in de geschiedenisboekjes te halen. Zonder al te Calimero-achtig te willen klinken: Nederland komt er in de meeste geschiedenissen helemáál bekaaid vanaf. Vanuit mondiaal perspectief begrijpelijk, maar er zijn toch genoeg interessante zaken te melden.
Kroniek van de Nederlandse scene
Wie weet bijvoorbeeld dat Philips al in 1976 de eerste stappen in de markt voor tv-games zette? Dat opiniepeiler Maurice de Hond een vinger in de pap had bij één van de eerste Nederlandse game-successen of dat de Nederlandse Amerikaan Henk Rogers het genre van de Role Playing Game in Japan heeft gepopulariseerd? Dat demogroep Ultraforce de succesvolste internationaal bekende game developer van ons land heeft voortgebracht?
Okee, het zijn allemaal geen staatsgeheimen, maar in Tom Lenting’s Gamegeschiedenis van Nederland 1978-2018 staat het netjes verzameld en opgetekend bij elkaar. Voor zover ik weet de eerste en tot nu toe enige onafhankelijke poging om de ontwikkeling van de Nederlandse gamescene te boekstaven.
Literatuurstudie
Lenting heeft zijn geschiedenis van de Nederlandse gamesindustrie (inclusief de fan- en hobbycultuur er omheen) gebaseerd op literatuuronderzoek. In de bronnenlijst vind je kranten- en tijdschriftartikelen, academische papers, blogs, audio- en videomateriaal en andere publicaties.
Hij heeft er niet voor gekozen de betrokkenen en pioniers te interviewen, of in de archieven te duiken van gamebedrijven of hobbyclubs. Dat is jammer, al geeft hij in de verantwoording netjes aan hoe ver zijn ambitie reikt: ‘De grote lijnen van de Nederlandse gamegeschiedenis, van waaruit toekomstige onderzoekers verder kunnen werken’.
Ondanks de rock ’n roll-sfeer die nog steeds om games maken heen hangt, biedt het boek weinig glamour. Het is sappelen als gamemaker in Nederland en dat lees je terug. Enkele hobbyclubs groeien uit tot serieus bedrijf. Verschillende ICT-bedrijven betalen de rekeningen met ‘saaie’ kantoorsoftware om in hun eigen tijd games te kunnen bouwen.
Nogal wat bedrijven (vroeger en nu) verdienen de kost met het maken van educatieve of promotionele games voor een opdrachtgever. Een grote entertainmenthit scoren is een droom, vaak ontbreekt het echter aan het vereiste startkapitaal om op internationaal niveau mee te komen.
Geluk, lef en vooral goed zijn
Diverse anekdotes en weetjes verdienen een eigen hoofdstuk. Bijvoorbeeld over de Microcomputer Club Nederland, ontsproten uit het stoffige warenhuis Vroom en Dreesmann en elektronicaketen Dixons (God hebbe hun ziel). De veelbelovende maar gedoemde CD-i van Philips en hun kortstondige flirt met Nintendo. Spreadsheetboer Davilex die met A2-Racer internationaal succes oogstte, financieel dan toch niet artistiek.
En Guerrilla Games natuurlijk, dat door een combinatie van handelsgeest, lef, nuttige contacten, een portie geluk en vooral heel goed zijn in wat je doet, uitgroeide tot een internationale speler van formaat. Als de Nederlandse gamesindustrie één rock ’n roll-verhaal kent, is het die over gewezen Guerrilla-directeur Arjan Brussee en zijn weg naar de top. Over deze geschiedenis heeft Tom Lenting een zelfstandige publicatie geschreven als uitbreiding op het boek dat ik hier bespreek.
Gamegeschiedenis van Nederland 1978-2018 is zodoende een beknopt, maar waardevol begin van de geschiedschrijving over de Nederlandse gamesindustrie. De belangrijkste makers, bedrijven en ontwikkelingen komen aan bod, hoe kort ook.
Behoefte aan meer
Daarmee legt het boek meteen de behoefte bloot die het poogt te vervullen. Het is dermate bondig dat je als lezer schrééuwt om meer. Het zou vijf keer zo dik kunnen zijn door interviews met Nederlandse pioniers toe te voegen. Of met redacteuren van bladen als Hoog Spel en Power Unlimited, die de groei van de industrie van dichtbij hebben meegemaakt.
En wat dacht je van medewerkers van de oude Club Nintendo-spellijn, leden van democlubs, investeerders, gelukszoekers, verzamelaars, hobbyisten, hackers, evenementenorganisatoren, speelhal-uitbaters of desnoods ambtenaren die subsidiepotten verdeelden?
Lenting heeft de rol vervuld van verkenner. Hij heeft dit grotendeels onontgonnen onderzoeksgebied voor zijn navolgers in kaart gebracht. Aan hen om de details aan de nevelen der tijd te ontrukken voordat de betrokkenen seniel zijn, archieven verloren, gênante missers gekuist, harde schijven gewist, cassettebandjes gedemagnetiseerd en sappige anekdotes bedolven onder Non Disclosure Agreements.
Gameschiedenis van Nederland 1978-2018
door Tom Lenting
Uitgeverij: Karel van Mander Academy
Prijs: € 19,99
De auteur heeft voor deze bespreking een exemplaar van het boek ter beschikking gesteld, evenals het boekje over Guerrilla Games. De inhoud van dit artikel is door niemand voor plaatsing goedgekeurd.
