Killzone 2: een schietspel waar de overwinning buiten bereik blijft

Meestal speel je in een first person shooter (FPS) een onoverwinnelijke supersoldaat die aan het einde triomfeert. In Killzone 2, dat tien jaar geleden verscheen voor de Playstation 3, blijft de overwinning buiten bereik. De invasie waar je als speler in meevecht loopt gruwelijk mis. Een geweldfantasie die de speler laat nadenken over de zin van oorlog, is dat hypocriet? Een terugblik op deze blockbuster van eigen bodem.

Op het eerste gezicht lijkt Killzone 2 (2009) van de Nederlandse ontwikkelaar Guerrilla Games een dertien-in-een-dozijn first person shooter. Zelfs de naam klinkt generiek. Je bekijkt de wereld door de ogen van een stoere soldaat, waarbij je altijd z’n vuurwapen in beeld ziet. Kan zo in het geijkte rijtje naast Call of Duty, FarCry, Halo, Battlefield, noem maar op.

Futuristische strijd

Killzone 2 vertelt een futuristisch verhaal over twee strijdende menselijke facties op verschillende planeten. De ‘goeien’ zijn gevestigd op de planeet Vekta, een groen en vruchtbaar paradijs en de thuiswereld van je spelkarakter.

De tegenstanders zijn de Helghast. Zij zijn het nageslacht van bannelingen die naar de ijskoude strafkolonie Helghan zijn gestuurd. Een planeet waar nauwelijks menselijk leven mogelijk is, waardoor de Helghast zijn ge(d)ëvolueerd tot bleke, zuurstofarme maar taaie mensachtigen.

Aanval op thuisplaneet

In de eerste Killzone op de Playstation 2 vielen de Helghast hun buren van Vekta aan. Die aanval mislukte, en onder de vlag van de Interplanetary Strategic Alliance (ISA) besluiten de Vektanen in deel 2 terug te slaan met een all-out aanval op de thuisplaneet van de tegenstander.

De game gooit je meteen midden in de actie. In de huid van soldaat Tomas ‘Sev’ Sevchenko maak je deel uit van een eenheid die zich in de voorhoede begeeft. Interessante omkering, want meestal speel je in dergelijke games aan de kant van de verdedigers. Hier neem je juist de rol van agressor op je.

De invasie begint veelbelovend met een aanval op de hoofdstad van Helghan. Dat deze hoofdstad Pyrrhus heet, is een teken aan de wand. Tijdens het spelen ontwikkelt Killzone 2 zich namelijk van een oppervlakkige geweldfantasie tot een overlevingstocht waarin jouw personage verdwaalt in een op hol geslagen oorlogsmachine.

De aanvallers komen er te laat achter dat de Helghast veel beter zijn voorbereid op de invasie dan gedacht. Ze verschansen zich in het doolhof aan straatjes en steegjes in Pyrrhus en gebruiken de vijandige omgeving in hun voordeel. Wanneer de ISA-troepen ondanks deze tegenstand het centrum van de stad dreigen in te nemen, activeren de Helghast hun laatste-redmiddel. Een batterij Arc Towers braakt elektrische energie en doodt honderden ISA-soldaten.

Wanhoopsdaad

De rest van het spel gaat voornamelijk over het onklaar maken van de mijnen waar de Helghast de grondstof delven die de Arc Towers van energie voorziet. Ook al lukt dat uiteindelijk, het gevaar is niet geweken. De Helghast kapen het vlaggenschip van de invasiemacht en vernietigen in een wanhoopsdaad hun eigen hoofdstad. Waarmee ze niet alleen de aanvallende troepenmacht wegvagen, maar ook hun eigen inwoners.

Helghast-dictator Visari legt uiteindelijk het loodje. Voordat hij zijn laatste adem uitblaast, maakt Visari duidelijk dat de Helghast door de ISA-invasie zijn verenigd in hun haat. En inderdaad: zodra Sev het regeringspaleis uitloopt waar de dramatische conclusie plaatsvindt, ziet hij hoe de vliegende slagschepen van de vijand zich boven de restanten van Pyrrhus verzamelen…

Somber en donker

Killzone 2 werd positief beoordeeld door pers en spelers, maar kritiekpunt was het gebrek aan variatie in de omgevingen. Ook zou de besturing traag en zwaar aanvoelen. Ik vind deze elementen juist consequent bijdragen aan de sfeer van loodzware ‘urban warfare’ waarin van alles mis gaat. Nu eens geen Disneyland met geweren.

Je vecht voornamelijk in een industrieel aandoende omgeving: fabrieksterreinen, mijnen, militaire bases. Zelfs de straten van Pyyrhus zien er somber en donker uit. Dat zegt iets over de prioriteiten van de Helghast: alles staat in het teken van oorlogsproductie en militaire paraatheid.

Als speler beleef je dat hier om elke meter wordt gevochten. Bij het lopen voel je bijna de zware bepakking die je met je meezeult. Ook al speelt het spel zich in de toekomst af, hier geen fancy laserpistolen. Het materieel doet eerder denken aan de Tweede Wereldoorlog of de Vietnamoorlog, je ruikt bijna de olie en de roest.

Je kunt niet meer dan twee geweren meedragen: een hoofdwapen en een sidearm. Als je onderweg een ander wapen oppikt, zul je je bestaande geweer moeten achterlaten. Dat principe is overigens al in 2001 door HALO geïntroduceerd en breed gekopieerd, maar past hier bijzonder goed door de koortsachtige sfeer van ‘voorwaarts voordat het te laat is’ te benadrukken.

Vergelijk dat maar eens met Crysis (2007): ook een shooter, maar dan een waar je eindeloos de tijd kunt nemen om te schuilen, sluipen, wachten en pas toeslaat wanneer het je uitkomt. In die game ben je een eenling, een geavanceerde supersoldaat die huizenhoog springt, onzichtbaar kan worden en bovenmenselijke bepantsering draagt.

Meer dan een geweldfantasie

Tuurlijk, tijdens het spelen van Killzone 2 hang je ook gewoon de Rambo uit. Maar het ploeteren door grauwe omgevingen, de wanhopige, woedende kreten van de Helghast, de frustratie binnen je eigen team over tactische tegenvallers, al die elementen dragen bij aan een sfeer die noopt tot reflectie op oorlogsgeweld.

Je kunt dat afdoen als hypocrisie, maar ik vind het zeker voor die tijd een interessante poging méér te bieden dan een geweldfantasie.

Je móet moorden

Kritiek op geweld in een gewelddadig spel is niet nieuw. De beroemde Metal Gear Solid-serie is gemaakt door Hideo Kojima, die zichzelf overtuigd pacifist noemt. Sommige delen kun je -als je héél goed je best doet- zelfs uitspelen zonder tegenstanders te doden. Zo bekeken lijkt de verhulde kritiek op oorlogsvoering die je in Killzone 2 aantreft wat gratuit, want je hebt geen keuze: je moét moorden.

Maar daardoor is het misschien des te realistischer. In een immense oorlog, waar het voortbestaan van een manier van leven op het spel staat, gevangen tussen bevel en mededogen, is kwaad soms alleen met kwaad te vergelden. De gevolgen daarvan kun je als eenvoudig soldaat nog steeds betreuren. Omdat Killzone 2 je door het narratief leidt en je geen keuze hebt, dwingt de game je die hele emotionele rollercoaster te ondergaan.

Screenshots afkomstig van de Playstation-website.